Gereformeerde Kerken in Nederland

De Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN), vaak eenvoudigweg aangeduid als de Gereformeerde Kerk, in de volksmond ook wel "gewoon gereformeerd" genoemd was tot 1 mei 2004 een Nederlands gereformeerd kerkgenootschap. Vanaf die datum zijn de GKN opgegaan in de PKN: De Protestantse Kerk in Nederland dat daarmee het grootste protestantse kerkgenootschap in Nederland werd. De fusie bestond uit de drie Samen op Weg-kerken: de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. De kerken ontstonden in 1892 toen twee groepen zich verenigden die zich van de Nederlandse Hervormde Kerk hadden afgescheiden: o het grootste deel van de Christelijke Gereformeerde Kerk in Nederland, die ontstaan was uit de Afscheiding van 1834 (een zeer klein deel bleef voortbestaan en heet sinds 1947 de Christelijke Gereformeerde Kerken). o de groep die ontstond uit de Doleantie in 1886, onder leiding van Abraham Kuyper. De Gereformeerde Kerken in Nederland telden na de Vereniging van 1892 700 plaatselijke gemeenten (394 uit de Afscheiding, 306 uit de Doleantie) en 370.000 leden (189.000 uit de Afscheiding, 181.000 uit de Doleantie). Dit ledenaantal zou rond 1975 uitgroeien tot bijna 900.000 leden en daalde daarna tot circa 675.000 per begin 2004 toen de Gereformeerde kerken opgingen in de PKN. Abraham Kuyper werd verreweg de belangrijkste leider van de Gereformeerde Kerken in Nederland en gaf de aanzet tot het ontstaan van de Gereformeerde zuil. Hierbinnen werden organisaties opgericht die een nauwe band onderhielden met de Gereformeerde Kerk, bijvoorbeeld de Vrije Universiteit in Amsterdam, de NCRV, het dagblad De Standaard (later Trouw) en de Anti-Revolutionaire Partij, die nu onderdeel is van het CDA. Theologische ontwikkeling Tot aan de Tweede Wereldoorlog werden de kerken gekenmerkt door het klassiek gereformeerde belijden in neo-calvinistische zin. De Gereformeerde Kerken beschouwden zich lange tijd als de meest Ware Kerk van Christus en hadden een gesloten, rationalistisch en streng karakter. Vooral het werk van Abraham Kuyper en Herman Bavinck zette een stempel op het kerkelijke leven en denken. Na de Tweede Wereldoorlog is - mede door de invloed van Karl Barth - de heersende positie van het klassiek gereformeerde belijden los- gelaten. Met name vanaf 1962 veranderde de kerk sterk van karakter en werd zij een open plurale kerk met veel ruimte en vrijheid. In 1980 hebben de Gereformeerde Kerken het absolute gezag van de Bijbel over leer en leven nog meer los- gelaten door de aanvaarding van het geruchtmakende rapport "God met ons". De Gereformeerde Kerken zijn anno 2004 pluriform geworden. Deze ontwikkeling is vooral terug te vinden in het theologisch werk van Prof. Dr. Gerrit Cornelis Berkouwer (1903-1996) en Prof. Dr. Harry M. Kuitert (1924-2017). Op Schouwen-Duiveland waren er Gereformeerde Kerken in Bruinisse, Oosterland, Nieuwerkerk, Zierikzee, Zonnemaire, Brouwershaven, Scharendijke en Haamstede. André Flikweert geeft in een video een overzicht van de ontwikkeling van deze gemeenten. (Bekijk video)